Mięsień płaszczkowaty (łac. musculus soleus) ma największy fizjologiczny przekrój poprzeczny ze wszystkich mięśni łydki. Uważa się, że koło 70% masy mięśnia łydki jest związane z mięśniem płaszczkowatym. Z tego powodu Soleus pełni rolę głównego mięśnia tłumiącego siłę podczas aktywności lokomocyjnych. (Fukunaga et al. 1992, Bohm 2021).
Mięsień płaszczkowaty znajduje się w przedziale tylnym podudzia. Należy do mięśni powierzchownych wraz z mięśniem brzuchatym łydki i mięśniem podeszwowym. Razem tworzą grupę zwaną mięśniem trójgłowym łydki.
FUNKCJE MIĘŚNIA PŁASZCZKOWATEGO
- umożliwia zgięcie podeszwowe stopy- odpowiada za ponad 80% maksymalnej siły zgięcia podeszwowego,
- stabilizuje staw skokowy, a także staw piszczelowo-strzałkowy proksymalny,
- hamuje ekscentrycznie zgięcie grzbietowe stopy- optymalna mechanika ruchu i pozycja kości piętowej pozwolą mięśniu płaszczkowatemu hamować ekscentrycznie ewersję, potencjalnie zapobiegając w ten sposób nadmiernej pronacji. Jest efektywnym hamulcem, który tłumi siły podczas zrywów, sprintów, czy zmian kierunków,
- mięśnie synergistyczne:
Mięsień płaszczkowaty wspólnie z mięśniem brzuchatym łydki tworzy ścięgno Achillesa. Mięśniom tym przypisuje się generowanie największych momentów siły powodujących zgięcie podeszwowe (ekscentryczne hamowanie zgięcia grzbietowego).
W trakcie inwersji mięsień płaszczkowaty pracuje synergistyczne z mięśniem piszczelowym przednim, piszczelowym tylnym, głową przyśrodkową mięśnia brzuchatego łydki, mięśniem zginaczem długim palucha, a także zginaczem długim palców.
W aktywnościach w łańcuchu zamkniętym mięsień ten może pracować synergistycznie z mięśniem czworogłowym uda (mięsień obszerny i mięsień prosty uda) i pośladkowym wielkim, by wygenerować moment siły wyprostu kolana (Lenhart et al. 2014).
Mięsień płaszczkowaty odgrywa istotną rolę w siatkówce, ponieważ jest kluczowy dla wytrzymałości, szybkości i dynamiki ruchów dolnych partii ciała. W kontekście siatkówki, jego główne ruchy to:
-
wybicie do skoku- wraz z mięśniem brzuchatym łydki odpowiada za ruchy zgięcia podeszwowego stopy, co jest bardzo istotne przy wybiciu do ataku, bloku, czy zagrywki;
-
dynamiczne zwroty, zrywy, reakcje na piłkę- soleus pomaga w stablizacji stawu skokowego, co umożliwia szybkie przemieszczanie się po boisku, nagłe zmiany kierunku, czy zrywy do obrony;
-
lądowania- rola mięśnia płaszczkowatego w kontrolowaniu ruchów stawu skokowego pozwala na bezpieczniejsze lądowania po skokach i ich amortyzację.
-
wytrzymałość i prewencja kontuzji – soleus ma dużą odporność na zmęczenie, co pozwala utrzymać efektywność ruchową przez cały czas trwania meczu. Jego wzmocnienie może zmniejszyć ryzyko kontuzji przeciążeniowych, np. zapalenie ścięgna Achillesa, czy zespołu przeciążeniowego goleni oraz może zmniejszyć ryzyko skręceń stawów skokowych.
Znaczenie oraz istota mięśnia płaszczkowatego często zostaje pomijana w procesie treningowym. Jest to ogromny błąd. Cechy strukturalne tego mięśnia potęgują zdolność produkcji siły i wytrzymałości. Dodatkowo, wpływają na biomechanikę stopy w sposób, który jest kluczowy dla wydolności kończyn dolnych. Mięsień płaszczkowaty w 80% składa się z włókien typu 1- wolnokurczliwych. Prowadzi to w efekcie do bardziej efektywnych skurczów mięśniowych. Soleus wykazuje wysoką tolerancję na zmęczenie. Podczas programowania powinniśmy stosować więcej powtórzeń i krótsze okresy odpoczynku.
Łydki są bardzo ważnymi mięśniami – odpowiedzialnymi za lepsze osiągi w sporcie: zmianę kierunku, czy przyspieszenie Dodatkowo pełnią rolę stabilizatora stawów skokowych, a więc w znacznej mierze będą odpowiadały za ich zdrowie. Jak wiadomo, skręcenia stawów skokowych w siatkówce stanowią najczęstszy uraz.
Link do artykułu jak zabezpieczyć się przed skręceniem stawu skokowego 👉
JAK ZABEZPIECZYĆ SIĘ PRZED URAZEM STAWU SKOKOWEGO W SIATKÓWCE
W siatkówce warto zadbać o regularne wzmacnianie i rozciąganie tego mięśnia, np. poprzez ćwiczenia ekscentryczne na łydki, skoki jednonóż, rozciąganie, itp. Wpłynie to pozytywnie na stabilizację stawu skokowego, zmniejszy ryzyku urazów, poprawi dynamikę, szybkość czy przemieszczanie się po boisku.
PPRZYKŁADOWE ĆWICZENIA:
- SEATED CALF RAISES – WEIGHTED
2. BENT KNEE CALF RAISES / HOLD
3. RESISTANCE BAND CALF FLEXION
BIBLIOGRAFIA
- https://www.precisionpt.org/post/the-soleus-an-unsung-hero-in-runners
- Dorn TW, Schache AG, Pandy MG. Muscular strategy shift in human running: dependence of running speed on hip and ankle muscle performance. J Exp Biol. 2012 Jun 1;215(Pt 11):1944-56. doi: 10.1242/jeb.064527. Erratum in: J Exp Biol. 2012 Jul 1;215(Pt 13):2347. PMID: 22573774.
- Maniar N, Schache A, Pizzolato C, et al. Muscle contributions to tibiofemoral shear forces and valgus rotational joint movements during single leg drop landing. Scand J Med Sci Sports, 2020 Sep;30(9):1664-1674.
- https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/soleus-muscle
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24627005/
